Duurzame mobiliteit in Japan

Paul op den Brouw, NOST Tokyo

Origineel gepubliceerd op de site van Agentschap NL.

Samenvatting

In mei  2013 publiceerde de Japan Automobile Manufacturers Association (JAMA) zijn jaarlijks overzicht over de Japanse autoindustrie. Deze publicatie geeft een goed inzicht in de vorderingen op het gebied van duurzame mobiliteit. Het verkeer in Japan draagt twintig procent bij aan de totale CO₂-emissie, waarvan negentig procent afkomstig is van de uitlaatgassen van auto’s.  Sinds 2001 dalen de emissies van de Japanse transportsector jaarlijks.

Inleiding
Het Japanse verkeers- en transportbeleid is doortrokken van het paradigma ‘duurzame mobiliteit’. Aangedreven door klimaatverandering en ambities rond CO₂-emissiereductie is duurzame mobiliteit de afgelopen jaren een operationeel thema geworden in de public governance denken van de Japanse overheid. Drie ministeries houden zich met dit onderwerp bezig: *MLIT, METI en MOE. Er zijn veel maatregelen voor het stimuleren van duurzame mobiliteit. Onlangs publiceerde de Japan Automobile Manufacturers Association (JAMA) een overzicht van de tot nu toe bereikte resultaten. (1)

Maatregelen

Kyoto protocol
In het kader van het Kyotoprotocol heeft Japan toegezegd in de eerste periode van 2008-2012 de broeikasgasemissies met zes procent beneden het niveau van 1990 terug te brengen. In 1990 bedroeg de uitstoot 1261 miljoen (in CO₂-equivalenten). Het doel voor Japan lag daarmee op 1.186 miljoen ton In 2011. Deze ambitie is door het toenemend gebruik van LNG na de uitschakeling van kernenergie niet gehaald. De CO₂-emssie is weer toegenomen met 3,9 procent. Daarmee ligt het niveau 3,6 procent boven het ‘1990-niveau’ en daarmee 9,6 procent boven het gestelde einddoel. Japan zal dus verdere reductiemaatregelen moeten nemen. Al is de ambitie om dat via een verlengd Kyoto Protocol te doen afwezig. (2)

Fig. 1. CO₂-emissies Japan in 2010 (Bron: ref. 4).

Vermindering CO₂-emissies
Het verkeer in Japan draagt twintig procent bij aan de totale CO₂-emissie, waarvan negentig procent afkomstig is van de uitlaatgassen van auto’s (2009) (zie fig. 1). Sinds 2001 dalen de emissies van de Japanse transportsector jaarlijks. Vanaf 2008 liggen de emissies onder het streefniveau van 240-243 miljoen ton. Voor een groot deel is deze ontwikkeling een gevolg van zuiniger rijden. Het gemiddeld aantal kilometer per liter lag in 2011 op 19,9. In 2007 werden de doelen voor efficiënter benzineverbruik voor 2015 vastgesteld. De in 2007 meest zuinige auto werd het doel voor alle auto’s in 2015, waardoor auto’s die minder wegen dan 3.500 kilo in 2015 24 procent zuiniger moeten zijn dan in 2004. Voor zware vrachtauto’s werden in 2006 doelen gesteld waardoor zij gemiddeld 12 procent zuiniger rijden dan in 2002. In 2012 zijn nieuwe strengere eisen gesteld die in 2020 moeten leiden tot 20,3 km/l. Dit betekent vierentwintig procent zuiniger dan in 2009. (3)

Tegenwoordig zijn er veel nieuwe technologieën beschikbaar die zuiniger rijden mogelijk maken: meer efficiënte motoren (verhoging thermisch rendement, vermindering verlies door frictie), verminderde luchtweerstand, lager gewicht van het voertuig, verbeterde aandrijving (versnellingsbak/transmissie) en verminderde rolweerstand en dergelijke (zie tabel 1). (5)

Voertuigtechnologieën voor zuiniger brandstofverbruik
Hoger motor rendement	Vermindering luchtweerstand	Vermindering voertuig gewicht	Verbetering aandrijving systeem	Verminderde rolweerstand	Overige
Verbeteringen in thermisch rendement	- verbetering ontwerp carrosserie	- meer toepassing van lichtgewicht materialen	- groter lock-up gebied in koppel omvormer	- banden met lagere rolweerstand	- elektrische stuur bekrachtiging
- directe injectie		- verbetering ontwerp auto frame	- meer tandwielen in transmissie		- verhinderen stationair draaien bij stilstand
- variabele cilinder activering			- continue variabele transmissie		- hybride auto’s
Vermindering wrijving
- zuiger en zuiger ringen
- smeerolie met lage viscositeit

Tabel 1. Voertuigtechnologieën voor zuiniger brandstofverbruik (Bron: 1).

Bewust rijgedrag
Het juiste rijgedrag kan bijdragen aan zuinig en verantwoord rijden. De Japanse overheid ondersteunt in samenwerking met de auto-industrie en zijn belangenorganisatie, de Japan Automobile Manufacturers Association (JAMA), al jarenlang een publieke voorlichtingscampagne met tien tips voor ‘eco-driving’[i]:

1. Vermeerder rustig je snelheid.
2. Handhaaf zoveel mogelijk een constante snelheid en houd afstand.
3. Verminder snelheid door het gaspedaal los te laten.
4. Maak slim gebruik van de airconditioning.
5. Warm de auto niet op en laat de motor niet draaien als je stilstaat.
6. Plan je route en vermijd congestie.
7. Controleer regelmatig de bandenspanning.
8. Verminder het gewicht van je auto.
9. Parkeer op de juiste plaats en houd je aan de regels.
10. Controleer zuinig rijden op je dashboardpaneel.

De eerste resultaten werden al in 2009 gerapporteerd. (6)

Betere verkeersdoorstroming
Betere doorstroming van het verkeer maakt een grotere voertuigsnelheid mogelijk met een beter verbruiksrendement, wat weer leidt tot lagere CO₂-emissie. Goed onderhouden wegen, nieuwe ringwegen en slimme wegkruisingen kunnen de doorstroming sterk bevorderen. Actuele metingen van de gemiddelde snelheid voor en na het aanbrengen van verbeteringen geven in zicht in de mate van CO₂-emissiereductie. Zo zijn de belangrijkste congestiepunten rond Tokio de afgelopen jaren aangepakt. De drie ringwegen rond Tokio hebben nog steeds prioriteit. De binnenste ringweg in Tokio leverde na opening van de Oji-sectie een vermindering van 20-30.000 ton per jaar op. (1)

Vermindering CO2-emissies bij autofabricage
De CO₂-emissies van productie- en assemblagefabrieken van auto’s zijn sinds 1990 (emissie 8,44 miljoen ton) sterk teruggelopen. Door het uitvallen van kernenergie is de emissie in 2011 voor het eerst weer opgelopen tot 5,48 miljoen ton. De verwachting is dat het gestelde doel, een reductie met 25 procent tot 6,32 miljoen ton in de periode van 2008-2012, is bereikt.

Uitlaatgassen
Japan heeft zeer strenge regels voor de uitlaatgassen van voertuigen. De regels hebben er voor gezorgd dat NOx en vooral fijn stof (PM10) in stedelijke gebieden behoorlijk zijn terug gedrongen. Het milieuministerie heeft op advies van de centrale milieuraad voor het laatst in 2009 de regelgeving aangescherpt. Voor 2016 zijn de regels nog strikter geworden (zie tabel 2, 3 en 4).

g/kWh	NOx = Nitrogen Oxides	THC = Total Hydrocarbons	NMHC = non-methane hydrocarbons	CO = carbon monoxide	PM = particulate matter
Average vehicle weight 3500 kilo
Long-term regulations (1997/1998/1999)	4.50	2.90	-	7.40	0.25
New short-term regulations (2003/2004)	3.38	0.87	-	2.22	0.18
New long-term regulations (2005)	2.00	-	0.17	2.22	0.027
Post-new-long-term regulations (2009/2010)	0.70	-	0.17	2.22	0.01
Future regulations (2016/2017/2018)	0.4	-	0.17	2.22	0.01

Tabel 2. Regelgeving voor uitlaatgas-emissies van zware diesel vrachtauto’s (Bron: zie ref. 1).

Tabel 3. Regelgeving voor uitlasgassen van motorvoertuigen in Japan (Bron: zie ref. 1).

Tabel 4. Regelgeving voor motorfietsen in Japan (Bron: zie ref. 1).

Verbetering van de luchtkwaliteit in steden
In aanvulling op de strenge regels voor uitlaatgassen hebben de nationale overheid en lokale overheden in en rond Tokio maatregelen genomen ter verbetering van de luchtkwaliteit in grote stedelijke conglomeraties. Deze regels hebben betrekking op NOx en fijn stof die worden uitgestoten door vrachtauto’s en bussen die rijden op diesel, benzine of LPG.  Voor Tokio gelden extra maatregelen voor vrachtauto’s op diesel.  Na overgangsperiode mogen deze auto’s niet door dit gebied, tenzij zij een speciale sticker hebben dat zij aan de regels voldoen. (1)

Vermindering autogeluid
Auto’s veroorzaken allerlei geluid vooral wanneer zij optrekken, versnellen of stationair draaien. De uitlaat en de motor zijn de grote boosdoeners. In Japan zijn de afgelopen jaren dan ook regels ontwikkeld om geluid in dit soort situaties te begrenzen (1998-2001: bussen en vrachtauto’s van 80-82 dB(A) en personenauto’s en mini-auto’s 75-76 dB(A)).  Ook het doelbewust produceren van geluid, zoals motorrijders doen door de uitlaat van hun motor te wijzigen is sinds 2010 aan banden gelegd. Aan uitlaten kan niet meer gesleuteld worden en vervangende uitlaten moeten aan de Japanse normen voldoen. Japan wil zich voegen in de internationale afspraken. In 2014 wil het de UN R41-04 norm, de internationale norm voor geluid dat wordt geproduceerd door versnellende motoren en de UNR117- norm voor het geluid van banden van personenauto’s, bussen en vrachtauto’s invoeren. Ook volgt Japan nauwgezet het UN-forum voor harmonisatie van regelgeving voor voertuigen wat betreft hybride en volledig elektrische auto’s, die vrijwel geen geluid produceren bij lage snelheden en daardoor een gevaar zijn voor voetgangers en fietsers.(1)

Recycling en afvalvermindering
In 2005 werd de End-of-Life Vehicle Law van kracht, die autofabrikanten en importeurs verantwoordelijk maakte voor het inzamelen, recyclen en verwijderen van fluorkoolwaterstoffen, airbags en het residu van autoshredders. In 2012 werden uit ruim twee miljoen auto’s fluorkoolwaterstoffen verwijderd. Door het shredder residu te recyclen tot een niveau van zeventig procent kan de recycling van complete auto’s op basis van gewicht opgevoerd worden tot tachtig procent. In 2008 behaalde Japan deze streefwaarden al. De recyclingpercentages van airbags en shredder materiaal liggen nu op respectievelijk 85 procent en 50 tot 70 procent (2010-2015). In de praktijk liggen de percentages al ruim hoger respectievelijk op 92 tot 100 en op 92 tot 94 procent. De administratie van het complete auto recycling proces heeft tot dit succes geleid. In het kader van dit proces valt ook het streven naar gewichtsvermindering van auto’s door het toepassen van meer lichtgewicht materialen, die later eenvoudig te ontmantelen zijn en opnieuw te gebruiken. (1)

In 2011 was de hoeveelheid afval van autofabrieken met bestemming vuilstort nog 1.300 ton; een vermindering met 99,6 procent ten opzichte van 1990. Daarmee is het doel om deze hoeveelheid te verminderen tot tienduizend ton in 2015 nu al ruim gehaald.

De ELV-wet dekt nog een aantal typen voertuigen niet af zoals bepaalde vrachtauto’s (rack and custom equipment) en motorfietsen. Een vrijwillig initiatief voor een recycling- en verwijdersysteem voor dit soort voertuigen is sinds kort operationeel. Hierin werken 163 gebruikers van dit type vrachtauto’s samen. Ook voor motoren is een dergelijk systeem opgezet.

Gevaarlijke stoffen van autoproductie
Op vrijwillige basis hebben autofabrikanten stoffen, zoals lood, kwik, cadmium en zeswaardig chroom uit hun productieprocessen geëlimineerd (voor motorfietsen gelden andere regels). Tegenwoordig wordt ook gewerkt aan de vermindering van vluchtige organische stoffen (VOC’s) in lijmen, verven en oplosmiddelen die in de autoindustrie gebruikt worden. De bedrijven ontwikkelen nu meer verven en oplosmiddelen op waterbasis. Voor dertien vluchtige VOC’s zijn in 2005 de maximale concentraties vastgesteld  die in de autocabine gemeten mogen worden, volgens richtlijnen van het Ministry of Health, Labor and Welfare.

* Ministry of Land, Infrastructure and Tourism (MLIT), Ministry of Economy, Trade and Industry (METI), Ministry of Environment (MOE).

Bronnen:

1. The Motor Industry of Japan 2013, Japan Automobile Manufacturers Association, Inc.
2. Japan’s position regarding the Kyoto Protocol, MOFA 2010; Extending the Kyoto Protocol, The Japan Times, December 3, 2012; Kyoto Mechanisms Information Platform, Information on Japan.
3. Overview of FY2020 Fuel Efficiency Standards for Passenger Vehicles, presentatie door Atsuto Kajiwara (MLI), January 2012.
4. Japanese approach for sustainable road transport system, presentatie door Kunihiko Oka, MLIT 2011.
5. Automotive Fuels and Vehicle Technology for Sustainable Mobility, Japan Automobile Manufactures Association, Fuels and Lubricants Committee, presentatie door Kazuhisa Mogi, 2009; Rational Approach for CO2 reduction in Transportation Sector, presentatie door Hirotsugu Maruyama (JAMA), March 29, 2012.
6. QUANTITATIVE EVALUATION OF ECO-DRIVING ON FUEL CONSUMPTION BASED ON DRIVING SIMULATOR EXPERIMENTS, Toshihiro HIRAOKA, 2009.
7. JAMA Announces Voluntary Guidelines for Reducing Vehicle Cabin VOC Concentration Levels“ To Satisfy Government Demands for 13 Volatile Organic Compound