Energie innovatie drijft R&D groei van Japanse bedrijven

Paul op den Brouw, NOST Tokyo

Origineel gepubliceerd op de site van Agentschap NL.

Samenvatting

Een Nikkei-onderzoek onder meer dan 250 Japanse bedrijven geeft aan dat een kwart van plan is hun R&D activiteiten met tien procent of meer te verhogen. Vooral autobedrijven hebben ambitieuze plannen omdat zij nieuwe hybride, volledig elektrische of waterstof aangedreven auto’s op de markt willen gaan brengen. Bedrijven die lichte en sterke materialen produceren groeien mee met deze ambities. Duurzame energie drijft ook de R&D inspanningen van bedrijven die gasturbines, brandstofcellen en offshore windenergietoepassingen ontwikkelen.

Het bedrijf Softbank heeft zelfs een eigen bedrijf voor duurzame energie toepassingen opgericht en gaat fors investeren in zonne- en windparken.

R&D uitgaven groeien
Onlangs hield de Nikkei een enquête onder meer dan 250 bedrijven in Japan. Een kwart van de bedrijven zegt minstens tien procent meer aan R&D te willen gaan besteden dan in het voorgaande fiscale jaar. Daarmee stijgen de totale R&D uitgaven van bedrijven naar verwachting met ruim 5,4 procent tot 11.380 miljard yen (90 miljard euro). Veel bedrijven maken energieonderzoek tot een prioriteit; niet alleen energiebedrijven maar ook bouwbedrijven, elektronica en autofabrikanten. Ruwweg de helft richt zich daarbij op energiebesparing en de andere helft op alternatieve energietoepassingen. (1)

Mitsubishi Heavy Industries gaat fors meer besteden (ruim 20 procent) aan R&D voor hoog-rendement gasturbines, brandstofcellen en offshore windenergie. In de IT en elektronica industrie gaan Hitachi en Toshiba zes tot twaalf procent meer aan hun R&D besteden. Hitachi onderzoekt waterbehandelingssystemen, treintransport en batterijen.  Toshiba’s aandacht gaat vooral uit naar de nieuwste generatie elektriciteitsnetten en flash-geheugens voor mobiele apparaten. De makers van consumentenelektronica, zoals Panasonic en Sony, die moeilijke tijden doormaken, zullen hun R&D met ongeveer drie procent verminderen. Toch handhaven zij hun uitgavenniveau als percentage van hun omzet en blijven onder andere investeren in batterijen voor energieopslag.

Toyota Motor heeft het grootste R&D budget, dat naar verwachting met ruim tien procent zal stijgen tot  ongeveer 7,5 miljard euro. Veel  geld gaat zitten in de ontwikkeling van brandstofcel auto’s, die in 2015 op de markt moeten komen. Zij moeten goedkoper worden en lang meegaan. Ook Honda investeert ruim tien procent meer en komt op ruim 5 miljard aan R&D investering voor het lopende fiscale jaar uit. Ook Honda werkt aan brandstofcelauto’s samen met General  Motors en motoren voor hybride auto’s. Het R&D budget van Nissan groeit waarschijnlijk met acht procent. Nissan besteedt zijn geld aan brandstofcellen en batterijen voor auto’s.

Omdat automakers zich richten op auto’s die lichter en milieuvriendelijker zijn verhogen ook chemische bedrijven hun R&D inspanningen. Nieuwe materialen maken auto’s lichter of worden steeds vaker gemaakt uit grondstoffen afkomstig uit biomassa. Mitsubishi Chemical zal twee procent meer gaan besteden aan de ontwikkeling van bioplastics voor auto-interieurs, terwijl Toray zijn koolstofvezel versterkte materialen inzet voor de vervanging van metalen auto-onderdelen.

R&D allianties
Van de onderzochte bedrijven zegt 22 procent R&D faciliteiten buiten Japan te willen opzetten of te gaan uitbreiden in 2013. De cijfers voor elektronica/ICT bedrijven, autofabrikanten  en materialenproducenten liggen zelfs rond 30 procent. Vorig jaar zei slechts 14,4 procent van de bedrijven dat zij wilden investeren in buitenlandse R&D. Veel bedrijven willen dat doen door allianties te vormen; vaak met hun klanten. De belangrijkste redenen voor de gang naar het buitenland zijn: nieuwe onderzoeksthema’s (43,5 procent), versnelling van de productontwikkeling (40 procent), toegang tot nieuwe marktsectoren (35,5 procent). De gebruikelijke tactiek is tegenwoordig om thuis de doorbraaktechnologieën na  te jagen en in het buitenland producten en diensten aan te passen aan lokale voorkeuren.

Zo gaat Nissan zijn R&D activiteiten uitbreiden en een nieuwe fabriek openen in Brazilië met het doel om ter plaatse auto’s te ontwikkelen voor de Braziliaanse markt opgebouwd uit onderdelen die voor een deel uit Brazilië zelf komen. In India gaat Nissan samen met Renault een bestaande R&D faciliteit verder opschalen.

Softbank in de energie business
Het Japanse telecom, internet en media conglomeraat Softbank Group is een goed voorbeeld van de genoemde ontwikkelingen. Na de kernramp in Fukushima heeft Softbank besloten  ontwikkeling en gebruik van duurzame energie te gaan ondersteunen als bijdrage aan de oplossing van het energieprobleem in Japan. In 2011 richtte Softbank  de Renewable Energy Governors’ Alliance op  om discussies en acties op lokale en regionale schaal te starten. Nu zijn er twee allianties: de ene met 36 prefecturen en de andere met 18 steden. In datzelfde jaar richtte het SB Energy Corporation op, een honderd procent eigen dochterbedrijf voor de productie van duurzame energie. Dit bedrijf heeft sindsdien aangekondigd op meer dan tien locaties in Japan meer dan 200 MW aan duurzame energiefaciliteiten te gaan bouwen. Het overgrote deel betreft zogenaamde megasolar plants. In Kyushu gaat het om windenergie (zie tabel 1). Per MW gaat het  ruwweg om een investering van 2,5 miljoen euro.

Tabel 1. SB Energy’s duurzame energieparken (Bron: Softbank presentatie Juli 9, 2013).

De nieuwe energie business van Softbank richt zich niet alleen op Japan. In Mongolië heeft Softbank samen met Newcom een nieuw bedrijf, Clean Energy Asia LLC, opgezet. Newcom heeft een aandeel van 51 procent in dit nieuwe bedrijf en SB Energy  is voor 49 procent eigenaar. Clean Energy Asia gaat aan de slag met haalbaarheidsonderzoeken voor meer dan 7 GW aan potentiële windenergie op locaties, zoals: Hurmen (161.000 ha/5 GW), Bulgan (46.000 ha/1,5 GW, Tsogt Tsetsii (7.000 ha/300 MW en de Hankhongor site (10.000 ha). De eerste studie betreft de Tsetsii locatie, waar behalve naar wind ook naar zonne-energie en transmissie en distributie wordt gekeken. Een andere activiteit in Oost-Azië betreft de ontwikkeling van een super grid voor transport van de duurzaam opgewekte elektriciteit (zie figuur 1).

Figuur 1. Asia Super Grid Concept (Bron:  Softbank presentatie Juli 9, 2013).

De alliantie van steden heeft onlangs het Ministry of Economy, Trade and Industry (METI) verzocht bedrijven te ondersteunen met de invoering van grootschalige duurzame energie. In Hokkaido loopt Softbank tegen problemen met het locale elektriciteitsbedrijf aan dat zijn netwerk moet openstellen voor zonne-energie van SB Eenergy. Er is meer nodig dan een gunstig feed-in-tariff om zonnestroom in Japan op gang te brengen. (4)

Bronnen

1. R&D Outlays surge with focus on energy, The Nikkei Weekly, August 12, 2013.
2. Softbank, Promoting and Expanding the use of renewable energy.
3. Clean Energy Asia LLC has been established, October 10, 2012.
4. Paul op den Brouw, Mega-solar boom in Japan, 9 mei 2013, IA netwerk