Paul op den Brouw, NOST Tokyo
Origineel gepubliceerd op de site van Agentschap NL.
Samenvatting
Een nieuwe rijstvariant, Amiromochi rijst, kan helpen bij het voorkomen van diabetes en andere gevolgen van slechte eetgewoonten.
Details
Rijst is in Japan basisvoedsel nummer één. Behalve voedingswaarde heeft rijst tegenwoordig ook niet-dieet gerelateerde functies, zoals het verlagen van cholesterol en bloeddruk en het regelen van bloedsuikerniveaus. In de prefectuur Chiba is Yumekanae, een rijstcultivar, ontwikkeld voor mensen met nierproblemen, die hun eiwitinname moeten beperken. Dit type rijst bevat naar verhouding minder glutelines. Glutelines behoren tot een groep eiwitten die erg gemakkelijk door het lichaam worden opgenomen. Ook zijn er nu cultivars van functionele rijst met namen als: Koiazusa, Halibuki, Mebaemochi en Ayunohikari, die grote hoeveelheden GABA (gamma-aminoboterzuur) bevatten, dat hoge bloeddruk en stress moet verminderen. Weer een andere cultivar, Kinihoppe, die rijk is aan melkzuurbacteria, wordt ontwikkeld als een functional food dat kan helpen bij allergiesymptomen, zoals ecxeem.
In Japan wordt al heel lang aan de verbetering van rijst gewerkt. Vroeger ging het vooral om hogere opbrengsten of smakelijker rijst. Tegenwoordig gaat het veel meer om de functies die de menselijke gezondheid kunnen versterken. Het onderzoekgroep van professor Hikaru Sato van de landbouwfaculteit van de Kyushu universiteit voegde onlangs de nieuwste rijstvariant toe aan het bovengenoemde lijstje van functionele rijstsoorten door twee mutanten van de Japonica rijst cultivar Kinmaze met elkaar te kruisen. De nieuwe variant heet Amiromochi. De rijstkorrels van deze rijstplant moeten het bloedsuikerniveau helpen regelen. Op zich is Amiromochi rijst niet bijzonder smakelijk. Daarom wordt het verwerkt in noedels en brood. In deze producten kan het helpen bij het voorkomen van diabetes en andere gevolgen van een slechte eet- en leefgewoonten.
Amiromochi rijstkorrels bevatten 70-80 procent zogenaamd high-resistant zetmeel. Dit zetmeel is veel moeilijker te verteren dan het zetmeel in normale rijst. Amiromochi is dan ook een “superharde” rijstvariant. De molecuul structuren van de zetmeelverbindingen in de rijstkorrels bepalen in sterke mate de smaak, textuur en verteerbaarheid van rijst. In gewone rijst zit ongeveer 20 procent amylose, een glucosemolecuul met een rechte keten, terwijl de resterende 80 procent vooral uit het “vertakte” amylopectine bestaat. Japanners houden veel van kleefrijst, zoals Koshihikari, die naar verhouding meer amylopectine bevat. Van mochigome, een sterk gelatineuze rijst, worden mochi rijstkoekjes gemaakt die helemaal geen amylose bevatten; alleen maar amylopectine.
Amiromochi lijkt op de mochigome variëteiten omdat deze rijst alleen amylopectine bevat. Het verschil komt naar voren bij het koken. De rijst blijft droog en wordt niet plakkerig. De amylopectine verbindingen in deze rijst hebben veel langere vertakkingen dan de amylopectines in mochigome.
In het spijsverteringssysteem breken enzymen zetmeelverbindingen af en zetten ze om in glucosemoleculen. Deze moleculen worden in de dunne darm snel opgenomen in het bloed waardoor het bloedsuikerniveau omhoog gaat. Deze enzymen hebben meer moeite met het afbreken van de lange vertakte amylopectinemoleculen. Hierdoor worden zij veel trager opgenomen in het bloed en stijgt het bloedsuikerniveau minder snel. Mogelijk wordt het bloedsuikerniveau zelfs verlaagd.
Wanneer deze rijst het bloedsuikerniveau verlaagd ontstaat er mogelijk een nieuw interessant functional food. Daarom heeft professor Shinichi Kitamura van Osaka Prefecture universiteit in samenwerking met Sato’s onderzoekgroep uitvoerige dierstudies gedaan met muizen. Tijdens deze proeven met arteriosclerose modelmuizen bleek dat de muizen gevoed met een dieet rijk aan vet en sucrose gemengd in Amiromochi rijstmeel in vergelijking met muizen die vet en sucrose meekregen in normale rijstmeel een 10 procent lager bloedsuikerniveau hadden. Ook bij mensen is onderzocht of Amiromochi rijst de bloedsuikerniveaus kan verlagen. Aan gezonde vrijwilligers werd een 20 gram mengsel van water en Amiromochi rijstkorrels gegeven. Na 30 minuten werden de bloedsuikerniveaus gemeten. De vrijwilligers die Amiromochi rijst kregen vertoonden een 40 procent lager niveau dan de vrijwilligers die het normale rijst-watermengsel hadden geconsumeerd.
Volgens de deskundigen heeft Amiromochi rijst nog meer voordelen omdat de korrels grote hoeveelheden vezels en gamma-oryzanol bevatten, dat absorptie van cholesterol verlaagt. Studies met muizen suggereren bovendien dat de opeenhoping van vet in de lever vermindert.
In de verschillende prefecturen is men nu begonnen met rijstvelden met Amiromochi rijst. Dit jaar moet 4,7 hectare 19 ton aan rijst opleveren. Volgend jaar wil men 100 ton gaan oogsten. Een zevental bedrijven, waaronder Glico Foods, is de verwerking van deze rijst in brood en koekjes aan het testen om te zien of op commerciële schaal nieuwe producten ontwikkeld kunnen worden.
Al eerder werkte professor Kenichi Otsubo van de Niigata universiteit aan de commercialisering van superharde rijst cultivars. Zijn EM10 cultivar bevat net zo als Sato’s rijstvariant het high-resistant zetmeel, maar daarnaast ook nog wat amylose. Omdat het amylopectine in deze variant ook lange vertakkingen heeft is deze net zoals de Amiromochi rijst moeilijk te verteren. Professor Otsubo heeft ondertussen een manier gevonden om brood van EM10 rijstmeel te maken in combinatie met tomaten. Deze methode is nu gereed voor een licentie aan broodbakkers in de Niigata.
Bronnen
1. Professor Hikaru Sato en zijn onderzoek: http://hyoka.ofc.kyushu-u.ac.jp/search/details/K001566/thesisList_e.html ; http://seeds.kyushu-u.ac.jp/en/seed/d129.html .
2. Professor Shinichi Kitamura en zijn onderzoek: http://tinyurl.com/3zevxtx .
3. Glico Foods Co., Ltd.: http://www.glico.co.jp/en/group/foods.htm
4. Professor Kenichi Otsubo en zijn onderzoek: http://researchers.adm.niigata-u.ac.jp/R/staff/?userId=100000121&lang=en .
5. The Nikkei Weekly, October 24, 2011.
