Rob Stroeks, NOST Tokyo
Origineel gepubliceerd op de site van Agentschap NL.
Samenvatting
Dit artikel beschrijft schade aan kust en rivierwerken in het door de aardbeving getroffen de regio en geeft een overzicht van maatregelen van de centrale overheid voor reconstructie van deze infrastructuur en wederopbouw. Na de aardbeving heeft het ministerie van Land, Infrastructure, Transport and Tourism (MLIT) een commissie in het leven geroepen voor de reconstructie en wederopbouw. De commissie volgt een aanpak in drie fasen: spoedmaatregelen, voorlopige reconstructie, en lange-termijn wederopbouw.
Inleiding
De aardbeving die Japan op 11 maart trof heeft vérstrekkende gevolgen gehad. Meer dan vijftienduizend geïdentificeerde slachtoffers en duizenden vermisten zijn grotendeels ten prooi gevallen van de tsunami die de aardbeving teweegbracht. Het water verwoestte ook grote gebieden langs de hele oostkust, hemelsbreed zeshonderd kilometer van Chiba Prefecture in het zuiden tot Aomori prefecture in het noorden (Figuur 1). De verwachting is evenwel dat Japan de problemen snel te boven zal komen. Zo sprak het IMF op 17 juni van een beperkte groei in de tweede helft van dit jaar en een opleving van de Japanse economie in 2012 (*1).
Onderdeel van het herstel is de wederopbouw van de getroffen regio. De snelheid waarmee de werkzaamheden vorderen, is belangrijk om economische activiteiten in het gebied weer mogelijk te maken. Visserij is een van de belangrijkste inkomstenbronnen en aan de kusten zijn vele vissersplaatsen met grotere en kleinere havens. Naast economisch belang is er zeker ook een psychologisch belang: met de snelle opbouw wil Japan ook zelfvertrouwen behouden én uitdragen dat het in staat is een crisis als deze te boven te komen.
Figuur 1 Getroffen gebied en Nederland in perspectief
Schade is verspreid over hele gebied
MLIT heeft een centrale rol in het proces naar herstel. Er zijn meerdere inspecties uitgevoerd om de status van kust en rivierwerken in kaart te brengen. In de periode tussen 11 maar ten 11 april hebben speciale TEC-FORCE teams (*2, *3) van MLIT experts het getroffen gebied bezocht. De Technical Emergency Control Force teams worden sinds 2008 ingezet om noodsituaties in kaart te brengen. Deze speciaal getrainde teams bestaan uit personeel van het MLIT hoofdkantoor, regionale kantoren, kennisinstellingen onder MLIT en andere experts. In de eerste maand na de aardbeving zijn bijna tienduizend experts naar het gebied gestuurd. Ze voerden spoedmaatregelen uit, ondersteunden de locale overheid, verrichtten werkzaamheden met speciale apparatuur (Figuur 2).
Figuur 2 TEC-FORCE in actie (Bron: MLIT)
Op basis van deze en andere inspecties vatte MLIT op 10 mei de schade aan waterwerken als volgt samen (*4):
– Rivieren:
In het getroffen gebied is op 2.115 locaties schade opgetreden bij dijken van belangrijke rivieren onder controle van het Tohoku Regional Bureau en het Kanto Regional Bureau van MLIT (*5). Daarvan zijn er 53 zwaar beschadigd, 444 redelijk beschadigd en 1600 licht beschadigd. De locaties van de schade is niet geconcentreerd in bepaalde locaties, maar verspreid over de regio. De rivier met de meeste schadelocaties is opvallend genoeg de Tone rivier in de buurt van Tokio. Meer noordelijk zijn de Kitakami rivier (646 locaties) en de Naruse rivier (364 locaties) het meest getroffen. Figuren 3 en 4 geven een overzicht van de schade.
Figuur 3 Overzicht van schade aan kust en waterwerken (Bron: MLIT *6)
Figuur 4 Schade aan rivierwerken, MLIT Regional Bureau van Tohoku (links) en Kanto (rechts) (Bron: MLIT *7)
- Kust:
Van de in totaal 300km dijken en andere kustwerken in de provincies Iwate, Miyagi en Fukushima is ongeveer 190km geheel of gedeeltelijk beschadigd. Hierdoor is een gebied van 561km2 onder water gelopen. De schade betrof onder andere dijkdoorbraak, verzakking van dijken, scheuren en breuken in dijken (figuur 5). Doordat het gebied vaak moeilijk toegankelijk was, zijn de meeste inspecties met helikopter uitgevoerd. Alleen aan de kust van de stad Sendai was het goed mogelijk om on-site inspecties te doen over een lengte van 14 km (figuur 6).
Figuur 5 Voorbeelden van dijkschade en reparatie (Bron: MLIT *8)
Figuur 6 Inspectie kust bij Sendai (Bron: MLIT *9)
- Dammen:
Bij inspecties is gebleken dat er bij dammen geen schade is opgetreden die het functioneren belemmeren. In zes dammen zijn scheuren gevonden maar die waren beperkt aan de oppervlakte. Bij één dam is een deel van de aarde naar beneden gegleden, maar ook dit heeft geen noemenswaardige schade opgeleverd.
Wederopbouw in drie fasen
Na de aardbeving heeft MLIT een commissie in het leven geroepen voor de reconstructie en wederopbouw. De veertigkoppige commissie bestaat uit vijf vice-ministers van het ministerie, hooggeplaatste MLIT adviseurs en DG’s van betrokken MLIT-bureaus. Op 14 juni verkondigde MLIT de resultaten van de commissie en een overzicht van getroffen maatregelen (*10, *11).
Volgens dit rapport volgt MLIT een aanpak in drie fasen: spoedmaatregelen, voorlopige reconstructie, en lange-termijn wederopbouw. De eerste fase bestaat uit het helpen van slachtoffers en het waarborgen van transportroutes (land, water en lucht). De tweede bestaat uit de reconstructie van de belangrijkste infrastructuur, het bouwen van tijdelijke behuizing voor getroffen mensen en veldonderzoek voor lange-termijn wederopbouw. De financiële middelen voor deze tweede fase komen uit een speciaal budget van de 2011 begroting om de ramp te boven te komen. De derde fase tenslotte bestaat uit de terugkeer naar een normale en veilige inrichting van de maatschappij. Centraal staan de mensen in het getroffen gebied, stedelijke planning op basis van nieuwe concepten en ideeën, het definiëren van functies van stad en infrastructuur die bijdragen aan terugkeer naar regionale bedrijvigheid en economie, en de herformulering van een nationale structuur waarmee Japan opgewassen blijft tegen (natuur-)rampen.
De commissie stelt vier concepten voor om tot een langdurige oplossing van de crisis te komen:
– Coördinatie tussen korte termijn reconstructie en lange termijn planning voor wederopbouw. Hierbij staat centraal de ondersteuning waarmee de lokale gemeenschap zelfstandig en duurzaam kan herstellen. Voorbeelden van maatregelen zijn de bouw van woningen, herinrichten van locale reddingsdiensten, hulp aan ouderen (goederen en financieel), aanleggen van de nodige infrastructuur (vervoer, transport).
– Stadsplanning met nieuwe concepten. Hierbij staat centraal de integratie van “zachte” en “harde” maatregelen, die moeten leiden tot meerlaagse veiligheid. Niet alleen de bouw van dijken om het gebied te beschermen tegen natuurrampen, maar ook aanpassingen van regelgeving voor de bouw en herziening van basisplannen als de Priority Plan for Social Infrastructure Development. Met deze plannen gaat Japan sinds 2003 in op behoeften en veranderingen in de snel vergrijzende maatschappij. Ook komt er aandacht voor betere communicatie tussen landbouwcorporaties en gemeente, waarvan de plannen vaak andere doelstellingen nastreefden. Er wordt voortgang gemaakt met de productie van rampen- en overstromingskaarten, planning van vluchtwegen en –plaatsen, plannen voor rampenoefening. Er worden studies gedaan naar nieuwe maatregelen die overstromingen achter kustwerken moeten tegengaan.
– Herinrichting van regio voor economisch herstel. Hierbij staat centraal de terugkeer van economische activiteiten door de lokale industrie te ondersteunen en toerisme aan te trekken.
– Herformulering van landinrichting waarmee Japan beter bestand is tegen grote (natuur-)rampen. Hierbij komt meer aandacht voor functies in grote gebieden, zoals de hele Tohoku-regio. Voorbeelden zijn provincie-overstijgende infrastructuur en logistiek voor vervoer en transport, betere inzet van nood- en reddingsapparatuur, grootschalige netwerken voor informatie en communicatie. Studies naar verdeling van functies tussen bestuurslagen.
Langetermijn oplossing
Het River Bureau van MLIT heeft begin april een planning geformuleerd (*11) voor de reconstructie en wederopbouw van het gebied (figuur 7). Het regenseizoen tussen begin juni en half juli speelt hierin een belangrijk rol. De planning bevat de volgende onderdelen, met maatregelen voor elk van de bovengenoemde drie fasen:
1. In kaart brengen van risico op secondaire schade:
– Fase 1 Spoedmaatregelen (maart t/m begin mei): MLIT heeft een evaluatie uitgevoerd over de risico’s voor secondaire schade door zware regenval en overstromingen.
2. Leegpompen van overstroomde gebieden
– Fase 1 Spoedmaatregelen (maart t/m half mei): het leegpompen is uitgevoerd in rap tempo. Er is op ongeveer 350 locaties gepompt, op 13 juni waren er nog op negentien locaties pompwagens actief.
3. Maatregelen tegen stormvloed
– Fase 1 Spoedmaatregelen (maart t/m juni): ophoging van dijken met zandzakken enz
– Fase 2 Voorlopige reconstructie (zomermaanden): versterking van kustwerken
– Fase 3 Wederopbouw (beperkt vanaf zomermaanden, uitvoering vanaf augustus): opleveren van uiteindelijke kustwerken
4. Maatregelen tegen zware regenval en overstroming:
– Fase 2 Voorlopige reconstructie (maart t/m juni): versterking van dijken
– Fase 3 Wederopbouw (vanaf oktober): opleveren van uiteindelijke dijken
5. Maatregelen tegen schade door sediment:
– Fase 1 Spoedmaatregelen (maart t/m juni): evaluatie van risico
– Fase 2 Voorlopige reconstructie (maart t/m juni): ophogen van grondwerken (sabo)
– Fase 3 Wederopbouw (beperkt vanaf maart, uitvoering vanaf juni): opleveren van uiteindelijke oplossing (dam enz)
Figuur 7 Planning in drie fasen (Bron: MLIT River Bureau)
Meer informatie
De kolom hiernaast bevat rapportage van veldonderzoeken die MLIT heeft uitgevoerd in de regio. De meeste informatie is in het Japans, maar de foto’s geven een indruk van de schade.
Bronnen en notities
1. “2011 Article IV Consultation with Japan: Concluding Statement of the IMF Mission”, IMF, 17 juni 2011
2. “Outline TEC-FORCE”, MLIT, 2003 (Japans)
3. “TEC-FORCE efforts during the month (3/11-4/11) after the quake”, MLIT River Bureau, april 2011
4. “Situation of River Facilities and Others”, MLIT River Bureau, 9 mei 2011
5. Riviermanagement in Japan vindt plaats op drie niveaus: landelijk, provinciaal en gemeentelijk. MLIT is verantwoordelijk voor de eerste categorie met de belangrijkste rivieren en stroomgebieden van Japan.
6. Logboek MLIT 13 juni 2011 (Japans)
7. “Damage to nationally managed river structures”, MLIT, 10 mei 2011
8. “Damage & restoration in affected rivers and coasts”, MLIT 10 mei 2011
9. “Restoration plan for coastal levee, MLIT River Bureau”, april 2011
10. “Maatregelen voor de reconstructie en wederopbouw na de Grote Aardbeving in Oost Japan”, MLIT, juni 2011 (Japans)
11. “Status activiteiten tav aardbeving”, MLIT, 13 juni 2011 (Japans)
12. “Restoration schedule for secondary disaster prevention”, MLIT River Bureau, april 2011
